Doğanın Şifası Sofrada: Zılbıt (Isırgan Otu Kavurması)
Zonguldak ve Batı Karadeniz yöresine özgü geleneksel yemeklerden biri olan Zılbıt, halk arasında ısırgan otu kavurması olarak bilinir. Bu yemek, doğadan toplanan taze ısırgan otunun basit ama besleyici bir şekilde kavrulmasıyla hazırlanır. Zonguldak mutfağında özellikle kıştan çıkan ilkbahar aylarında sıklıkla yapılan bu yemek, hem sağlık açısından faydalı hem de yöre kültürünü yansıtan önemli bir lezzettir.
Isırgan otu, yüzyıllardır Anadolu’da şifa kaynağı olarak bilinen bir bitkidir. Zonguldak ve çevresinde, doğayla iç içe yaşayan halk, ısırgan otunu sadece ilaç gibi değil, aynı zamanda sofralarının temel bir parçası olarak değerlendirmiştir. Zılbıt yemeği, kırsal kesimlerde özellikle ekonomik zorluk dönemlerinde önemli bir besin kaynağı olmuş, halkın doğadan beslenme geleneğini sürdürmesinde etkili olmuştur.
Ayrıca bu yemek, Zonguldak köylerinde hala annelerden kızlarına aktarılan sözlü mutfak kültürünün bir parçası olarak yaşamaktadır. Hem basit malzemelerle yapılabilmesi hem de doğallığı sayesinde yörede büyük değer görür.
malzemeler:
Haşlamak için;
1 kilo zılbıt otu
5-6 damla limon
Tuz
Kavurmak için;
1 adet soğan
2 yumurta
1 çay kaşığı pulbiber
Sıvıyağ
Yapılışı :
Zılbıt yapmak için öncelikle genç ve taze ısırgan otları toplanır. Toplanan otlar, dikenlerinin etkisini azaltmak için eldivenle temizlenir, bol suyla yıkanır ve ince ince doğranır. Bir tavada zeytinyağı veya tereyağı ile soğan kavrulur. Ardından ısırgan otları eklenerek birkaç dakika kavrulur. İsteğe bağlı olarak yumurta kırılarak karıştırılabilir veya üzerine mısır unu serpilerek daha tok bir kıvam elde edilebilir. Tuz ve karabiber ile tatlandırılır.
Bazı yöresel tariflerde sarımsak veya çökelek peyniri de eklenerek zenginleştirilir. Genellikle sıcak olarak servis edilir, ancak soğuk meze olarak da tüketilebilir.
Zılbıt, sadece bir yemek değil; doğayla uyumlu yaşam kültürünün, üretkenliğin ve yerel bilgeliklerin bir ürünüdür. Günümüzde sağlıklı ve doğal beslenmeye artan ilgiyle birlikte Zılbıt da yeniden değer kazanmaktadır. Zonguldak mutfağının bu mütevazı ama güçlü temsilcisi, hem kültürel kimliği yaşatmakta hem de sofralara sağlık katmaktadır.